تدبری در سوره مبارکه اعلی
1- آیا اینکه سبزه زار خشک می شود دلیل ایراد در خلقت آن است و یا ظرفیت آن، بیش از این قابلیت ندارد؟
2- آیا ممکن است خدایی که در هدایت تکوینی بی نقص عمل کرده، در هدایت تشریعی انسانها کم بگذارد و اشتباه کند؟
سبزهزار را نگاه کن؛ چقدر زیبا و بهسامان است! یعنی چه خوب خلق شده و چه خوب نظام یافته است! عجب خدای بزرگ و حکیمی بوده که چنین کرده است! اما انگار یک جای کار اشکال دارد؛ چرا این سبزهزارِ زیبا، خشک و سیاه شده؟ نکند خدا کار بیهوده میکند؟ این چه خلقت و سامانی بود که فرجامش به نابودی کشید؟
سبحانالله! تسبیح کن خدا را که او بینقص و عیب است. مگر میشود خدا اشتباه کند؟ نه، خلقت و تقدیر سبزهزار ایراد ندارد، بلکه این ظرفیت آن است که بیش از این قابلیت ندارد و لاجرم باید به سیاهی برود .
پس باز هم بگو «عجب خدای بزرگ و حکیم و بینقصی»! اوست که خوب خلق میکند و خوب سامان میبخشد و خوب تقدیر و هدایت میکند. آری، او در هدایت تکوینیاش بینقص است، سبحانالله!
راستی، آیا ممکن است که چنین خدایی در هدایت تشریعی انسانها کم بگذارد و اشتباه کند؟ سبحانالله! پس اشکال کار کجاست که برخی هدایت نمیشوند؟
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ
سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَى (1) الَّذی خَلَقَ فَسَوَّى (2) وَ الَّذی قَدَّرَ فَهَدى (3) وَ الَّذی أَخْرَجَ الْمَرْعى (4) فَجَعَلَهُ غُثاءً أَحْوى (5)
چرا گفته می شود:«کوچک ترین آیه قرآن، «مُدْهَامَّتَانِ»[1] است، در صورتی که حروف مقطعه، مانند «ص» ، «طه»،«حم»و ... کوچک تر از آن هستند؟
قرآن دارای تقسیمات مختلفی از قبیل: جزء،حزب، سوره و آیه می باشد، که سؤال فوق در مورد قسم اخیر (آیه) است؛ بنابر این قبل از پرداختن به اصل بحث و پاسخ سؤال به عنوان مقدمه توضیحاتی درباره آیه ذکر می شود:
آیه در لغت به معنی علامت و نشانه روشن است؛[2]و در اصطلاح علوم قرآنی «به قسمتی از کلمات قرآن که از محلی آغاز و به مقطعی ختم می شود، آیه گفته می شود؛ زیرا که آن، از نشانه های خداوند است.»[3] و این اصطلاح ریشه قرآنی دارد و در موارد چندی به کار رفته است؛ مانند: «المر تِلْکَ آیَاتُ الْکِتَابِ ».[4]
صاحب نظران در علوم قرآنی راه شناخت آیات قرآن را توقیفی می دانند؛ یعنی این که معتقدند: خود شارع مقدس (پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ ) آیات قرآن را معین کرده استو دست دیگران در این امر دخیل نبوده است.[5]
آیا روایت امام رضا (علیه السلام) که در آن قرآن را تنها راه هدایت می داند، با حدیث ثقلین تعارض دارد؟
توضیح سؤال :
در کتاب توحید شیخ صدوق حدیثی از امام رضا است، که ظاهر آن با حدیث ثقلین در تعارض است. امام رضا علیه السلام میفرمایند:
حدثنا جعفر بن محمد بن مسرور رضیاللهعنه ، قال : حدثنا محمد بن عبد الله ابن جعفر الحمیری ، عن أبیه ، عن إبراهیم بن هاشم ، عن الریان بن الصلت ، قال : قلت للرضا علیهالسلام : ما تقول فی القرآن؟ فقال : کلام الله لا تتجاوزوه ، ولا تطلبوا الهدى فی غیره فتضلوا.
در این روایت حضرت رضا علیه السلام میفرمایند که فقط به قرآن باید تمسک نمودو اگر به غیر قرآن تمسک کنید گمراه می شوید.
التوحید شیخ صدوق ج 1ص 224
مقصود امام رضا از این فرمایش چه بوده است؟ آیا واقعا باید فقط قرآن را تمسک کرد یا خیر؟؟
با سلام و با تشکر از ارتباط شما با موسسه تحقیقاتی ولیعصر عجل الله تعالی فرجه الشریف
برای پرسش فوق، دست کم دو پاسخ می توان ارایه کرد:
پاسخ نخست: این گونه روایات در مقام نفی پیروی از اهل بیت علیهم السلام نیست.
پاسخ نخست این است که این قبیل روایات، اصولا در مقام نفی غیر نیستند بدان معنا که پیروی از غیر قرآن را ممنوع بدانند. بلکه صرفا در مقام تاکید هر چه تمام بر پیروی از قرآن می باشد همانگونه که در برخی روایات همین تاکید درباره پیروی از اهل بیت علیهم السلام بیان گردیده است. از باب نمونه می توان به حدیث سفینه اشاره نمود.
حجت الاسلام قرائتی
نکته بسیار جالب در زیارت روز غدیر این است که در این زیارت تقریباً 23 آیه قرآن بیان شده است. این خودش یک پیامی دیگر برای ما دارد. که حرفهایتان قرآنی باشد.
یک زیارتی برای امیر الم?منین در روز غدیر است از امام نقل شده که این زیارت را میشود هرروز خواند. در هر زمانی هم میشود خواند. لازم نیست در مقابل قبر باشیم. در هر زمان، در هر مکان، این زیارت قابل خواندن است.
==================================
نکته بسیار جالب در زیارت روز غدیر این است که در این زیارت تقریباً 23 آیه قرآن بیان شده است. این خودش یک پیامی دیگر برای ما دارد. که حرفهایتان قرآنی باشد.
زینب کبری علیهاالسلام در شام سخنرانی کرد، سخنرانیاش از قرآن موج میزند. فاطمه زهرا(سلام الله علیها) وقتی دید حق شوهرش را ندادند یک سخنرانی کرد، سخنرانیاش از قرآن موج میزند.
اگر قرار است در جایی سخنرانی داشته باشیم ، روی منبر صحبت کنیم، بیشتر حرف هایمان باید از قرآن باشد. آیهاش این است.
«لِتُبَیِّنَ لِلنَّاس»(نحل/44)
«لِتُبَیِّنَ لِلنَّاس»
یعنی برای مردم بیان کن. چه چیزی را؟ «ما نُزِّل» آنچه را که نازل شده برای مردم بگو.
این خیلی جالب است که در این زیارتنامه بیست و چند تا آیهی قرآن است. حالا زیارتنامه را با هم بخوانیم.
==================================
مودت و رحمت از جهاتى باهم فرق دارند:
1. مودت انگیزه ارتباط در آغاز کار است اما در پایان که یکى از دو همسر ممکن است ضعیف و ناتوان گردد و قادر بر خدمتى نباشد, ((رحمت)) جاى آن را مى گیرد.
2. مودت در مورد بزرگترهاست که مى توانند نسبت به هم خدمت کنند اما کودکان و فرزندان کوچک در سایه ((رحمت)) پرورش مى یابند.
3. مودت غالبا جنبه متقابل دارد اما ((رحمت)) یک جانبه و ایثارگرانه است زیرا براى بقإ یک جامعه گاه خدمات متقابل لازم است که سرچشمه آن ((مودت)) است و گاه خدمات بلاعوض; که نیاز به ایثار و ((رحمت)) دارد(9).
اخلاق همسرداری
قرآن کریم سه رابطه را مطرح میفرماید:
1- رابطه پیامبر گرامی اسلام با مردم که با واژه رحمت یاد میکند :
وَما اَرْسَلْناکَ اِلّا رَحْمَةً لِلعالَمینَ.
(ای پیامبر). ما تو را فرستادیم تا رحمتى بر اهل عالم باشی (قرآن کریم، سوره انبیاء، آیه 107 )
پیامبرگرامی اسلام(ص) به گواهی قرآن، رحمتی برای تمام عالمیان است. آن حضرت، رسولی آن چنان مهربان و رئوف است، که حتی در مقام فرماندهی و جهاد، با هدف دفاع از مظلومان و ستمدیدگان، مؤمنان را از هرگونه زیاده روی باز می دارد.
خداوند متعال در قرآن کریم، از وجود مقدس پیامبراسلام(ص) با عنوان «رحمةللعالمین» نام برده است. از جمله، در آیه 107سوره مبارکه انبیاء، می فرماید:
«وَمَا أَرْسَلْنَاکَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِین؛
ما تو را جز براى رحمت جهانیان نفرستادیم.» توجه کنید که «عالمین» عالمین جمع عالم است و عالم شامل تمام موجودات هستی می شود. هرآنچه در دنیا و آخرت هست؛ زمین و آسمان، جن، انسان و فرشتگان، همه در ظرف این عالم می گنجند و با توجه به اینکه در ابتدای این کلمه، «ال» قرار گرفته است، مفهوم گسترده ای را در بر می گیرد. بنابراین وجود نازنین و مقدس پیامبراکرم(ص)، در حقیقت رحمتی برای همه جهانیان است.
===============================================
2- رابطه مردم با پیامبر اسلام که با واژه مودت یاد میکند:
«قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى»(شورى/23)
در وجوب مودت اهل بیت پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم) نمىتوان تردید کرد.
در آیه مودت «قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى»(شورى/23)
دوستى خویشاوندان پیامبر(ص) به عنوان مزد رسالت آن حضرت به شمار آمده است. مقصود از قُربى (خویشاوندان) در این آیه همان کسانىاند که آیه تطهیر در مورد آنان نازل شده است.
ابن حجر مکى پس از نقل روایات مربوط به وجوب مودت و محبّت اهل بیت گفته است: «از احادیث پیشین وجوب محبّت اهل بیت و حرمت شدید بغض نسبت به آنان معلوم شد. بیهقى و دیگران بر وجوب محبت آنان تصریح کردهاند و شافعى در ابیاتى که از او نقل شده به آن تصریح کرده است، چنان که گفته است
«یا أهلَ بیتِ رسولِ اللّهِ حُبُّکُم ..... فَرضٌ مِنَ اللّهِ فِی القرآنِ أنزَلَهُ»
فخرالدین رازى بر وجوب محبت اهل بیت این گونه استدلال کرده است: «شکى نیست که پیامبر(ص) على، فاطمه، حسن و حسن (ع) را دوست مىداشت، بر این اساس، این عمل بر همه امت واجب است زیرا خداوند فرموده است: و از او پیروى کنید تا هدایت شوید.
از مجموع آیات مربوط به مزد رسالت پیامبر(ص) به دست مىآید که وى هیچ گونه مزد مادى و غیر مادى که به خود او بازگردد از مسلمانان نخواسته است، و مودّت اهل بیت خود را به عنوان مزد رسالت خویش مطرح کرده است
==================================================
3- رابطه زن و شوهر که هم رحمت دارد هم مودت :
(وَمِنْ آَیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآَیَاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ) [الروم: 21]
(و جعل بینکم موده و رحمه ) –
کلمه (مودت ) تقریبا به معناى محبتى است که اثرش در مقام عمل ظاهر باشد،
و (رحمت )، به معناى نوعى تاثیر نفسانى است،
روشن ترین جلوه گاه ها و موارد خودنمایى مودت و رحمت، جامعه کوچک خانواده است، چون زن و شوهر در محبت و مودت ملازم یکدیگرند،
برخی گویند رحمت محبت همسر را در قلب پروراندن است ولی مودت این محبت را بروز دادن است چه زبانی که اظهار محبت کنی و چه در رفتار و کردار که کمک کار او بوده و در عمل نیز ثابت کنی.
=================================================
پى نوشت:
1. عروه الوثقى مراجعه شود.
2. سوره روم, آیه 21.
3. وسائل الشیعه, ج20, ص 15, ح 6 ابواب مقدمات النکاح, (30 جلدى).
4. سفینه البحار, ج2, ص 183, ماده ((عزب)).
5. تفسیر نمونه, ذیل آیه.
6. طبرسى, مجمع البیان, ذیل آیه.
7. المیزان, ج16, ص 166, ذیل آیه.
8. تفسیر نورالثقلین, ج4, ذیل آیه.
9. تفسیر نمونه, ج16, ص 3-392.
شأن نزول آیه 1 از سوره تحریم چیست؟ و آیا منافاتی با عظمت پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ دارد؟
در شأن نزول این آیه آمده است که پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ گاه که نزد زینب بنت جحش که یکی از همسران او بود،میرفت زینب او را نگاه میداشت و از عسلی که تهیه کرده بود خدمت پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ میآورد این سخن به گوش عایشه رسید و بر او گران آمد. عایشه خودمیگوید: من با حفصه یکی دیگر از همسران پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ قرار گذاشتیم که هر وقت پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ نزدیک ما آمد فوراً بگوئیم: آیا ضمغ «مغافیه» (که بوی نامناسبی داشت) خوردهای؟و پیامبر حساسیت زیادی به بوی بد و نامناسب داشت.
به این ترتیب روزی پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ نزد حفصه آمد او این سخن را به پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ گفت.
ادامه مطلب
آیه الله احدی
این سوره را«فرقان» می نامند. زیرا آیه اوّل این سوره که یکی از نامهای قرآن می باشد و جدا کنندة حق از باطل است به علّت اینکه قرآن معیار سنجش و میزان تشخیص بین حق و باطل است.
نام دیگر این سورة«تبارک» است. که به معنای بزرگ و خجسته می آید و این واژه کلمه آغاز سوره است که سه بار نیز در سورة فرقان تکرار شده است.
آمار و شمارش سوره
تعداد آیات این سورة که دارای 77 آیه و 892 کلمه و 3733 حرف است.
محل نزول
سورة فرقان در مکه قبل از هجرت بر پیامبر اکرم (ص) نازل شده و«مکی» است. به ترتیب جمع آوری، بیست و پنجمین سورة است. و به ترتیب نزول صد و دومین سورة است که قبل از سوره«حج» و بعد از سورة«نصر» نازل شده است. سوره فرقان در سال دهم بعثت نازل شده است.
ویژگی های سوره
سوره فرقان از همان خصوصیت و ویژگی خاص سوره مؤمنون برخوردار است. در این سوره از نشانه های بندگان صالح خدا را بر شمرده است یعنی از آیه 6 تا 76 در طی 14 آیه، سیمای واقعی بندگان شایسته خدا تحت عنوان «عباد الرّحمن» برای انسانها طالب صلاح و شایستگی نشان داده می شود- آن اوصاف عالیه و علایم عبارتند از:
آرامش و فروتنی، برخورد نیک و ارشادی با جاهلان، شب زنده داری و سجده های طولانی، عبادت ها و راز و نیازهای شبانه، ترس از عذاب جهنم و دعای نجات و رهایی از آن، اعتدال و میانه روی در انفاق، توحید و یکتاپرستی، اجتناب از قتل نفس، اجتناب از فحشاء و منکر، اجتناب از سخن ناحق و شهادت دروغ، دوز بودن در کارهای لغو و بیهوده گرای، تواضع و فروتنی در برابر آیات الهی، دعای شایستگی برای اولاد و همسر، دعای رهبری و اسوه و الگو بودن برای پرهیزگاران.
By Ashoora.ir & Blog Skin