عن أبی جعفر محمد بن علی الباقر(علیه السلام) :الا بقاء علی العمل أشد من العمل . قال الراوی: وما الابقاء علی العمل؟ قال: یصل الرجل بصلة و ینفق نفقة لله وحده لا شریک له؛ فتکتب له سرا ثم یذکرها فتمحی؛ فتکتب له علانیة ثم یذکرها فتمحی و تکتب له ریاء.(وسائل الشیعة: للحر العاملی).
از امام محمد باقر (ع) روایت شده که فرمود:« نگه داشتن عمل سخت تر از انجام آن است».راوی می پرسد: « نگه داشتن عمل را بیان فرمایید»؟ حضرت می فرماید: «مردی صله رحم به جا می آورد و در راه خدای لا شریک نفقه ای می دهد و انفاقی می کند، پس خداوند به آن ثواب عمل مخفیانه می دهد، شخص کار خود را بازگو می کند و ثواب عمل مخفیانه از بین می رود و ثواب عمل آشکار برایش می نویسند. پس از آن عمل آشکار را دوباره جایی بازگو می کند و در نتیجه ثواب عمل آشکار هم از بین می رود و برایش ریا می نویسد».
یعنی ما یک عمل داریم، یک استمرار در عمل. مثلا شما فرض کنید می‌خواهید یک نماز بخوانید که می‌شود اصل عمل و یک وقت می‌خواهید این عمل عبادی را از چیزهایی که موجب خلل و ابطال آن نماز می‌شود محفوظ بکنید . حفظ عمل از آفت و آسیبی که به آن می‌رسد، اصل عمل سخت‌تر است. اصل عمل یکبار صورت می‌گیرد ولی اینکه بخواهید عمل را خالصانه و مخلصانه با شرایطی که آن عمل دارد انجام بدهید مشخص است که مقداری مشکل‌تر است.
راوی سوال کرد آقا اینکه شما می‌فرمایید کسی که آن عمل صالح را انجام می‌دهد استمرار داشته باشد و عمل را ابقا کند و با یک کار و برنامه‌ای عملش را محو و احباط نکند و از بین نبرد، این ابقا و نگهداری عمل یعنی چه و به چه صورت است؟
امام در جواب این سائل فرمودند:
این عمل را که گفتیم نمونه‌ها و مصداق‌ها و موارد زیادی برای اعمال شایسته و صالح است. گاهی عمل، عمل فردی گاهی عمل خانوادگی و گاهی عمل اجتماعی است. این اعمال شایسته خصوصا آن‌هایی که قصد قربت می‌خواهد مثلا نماز اگر خدای‌نکرده چه در ابتدا چه در اثنا چه در انتها مشوب به ریا باشد و بخواهی خدای‌نکرده با آن تظاهر کنی، نماز باطل است، خدا از اصل نیت شما خبر دارد. پس اینطور نیست که اسلام فقط از شما عمل شکلی و قالبی را بخواهد بلکه عمل کامل می‌خواهد.
اینجا حضرت مثال عمل را به صله رحم یا انفاق می‌زنند و ما مثلا گفتیم نماز و ممکن است شما مثال‌های دیگری پیدا کنید. اعمال عبادی که نیاز به‌قصد قربت دارند بیشتر مد نظر است. صله رحم هم همین طور است. صله رحم باید برای خدا باشد اگر بخواهی شما خانه عمه، خاله و عمو بروید و بر سر آن‌ها منت بگذارید و بگویید از فلان شهر پیش شما آمدم اگر پیش خدا می‌خواهید حسابی داشته باشد این طور عمل پیش خدا هیچ حسابی ندارد، البته شاید پیش مردم حساب داشته باشد
شخصی می‌آید صله رحمی را انجام می‌دهد. و ینفق نفقة لله وحده لا شریک له؛ این یک مثال صله رحم است و یک مثال هم نفقه و انفاق هست. این نفقه منظور نفقه زن و بچه نیست، نفقه یعنی انفاق لله، چه انفاق واجب از قبیل زکات و خمس و چه انفاق‌های مستحب از قبیل صدقات. همه اینها باید برای خدا باشد فرموده (و ینفق نفقة لله). اگر این صله رحم و انفاق مالی لله باشد (فتکتب له سرا)؛ چون برای خدا بوده و سر و صدایش را اینجا و آنجا در نیاورده و منت و ریا و تظاهری هم نکرده است برای چنین شخصی در صحیفه اعمالش به عنوان یک حسنه پنهانی برتر ثبت می شود .
بعد می‌آید در جمع چندنفری می‌گوید ما دیروز رفتیم کجا و فلان خمس و فلان انفاق را کردیم و به آقا دادیم. (یذکرها) یعنی به زبان می‌آورد. (فتمحی) اول به‌صورت سری بود که فقط خودش و خدا و ملائکه الله می‌دانستند و این کیفیت پاداش و ثوابش خیلی بیشتر است. وقتی آمد این را ذکر کرد کیفیتش پایین‌تر می‌آید. بعضی انفاق‌ها شبانه صورت می‌گیرد و بعضی روزانه ، بعضی انفرادی است بعضی اجتماعی است که اقسام دارد. در بعضی روایات داریم که دست از دست خبر نداشته باشد و یا در باره انفاق امام حسین(ع) روایت شده موقع دادن انفاق از پشت در می‌داد و خودش را نشان نمی‌داد، از شما سؤال می‌کنم صدقه سری با صدقه علانیه فرق نمی‌کند؟ آن باطل نیست. (ثم یذکرها) در نوبت سوم دست بر‌نمی‌دارد و باز همین عمل خودش را ذکر می‌کند، پس یک یذکرها اول داریم و یک یذکرها دوم داریم. حالت اول به‌صورت سری نوشته می‌شود،حالت دومی به‌صورت آشکاری است و یک حالت سومی دارد (ثم یذکرها فتمحی) اینجا کاملاً محو می‌شود و موردقبول درگاه ایزدی قرار نمی‌گیرد (و تکتب له ریاء) یعنی به‌صورت ریایی نوشته می‌شود. ریایی یعنی ما دیگر قبول نداریم. (و تکتب له ریاء ) به‌جای اینکه آن ملک دست راست که حسنات را می‌نویسد مامور بشود او نمی‌نویسد بلکه ملک دست چپ که مسئول ثبت کردن سیئات و گناهان است می‌نویسد چون به صورت ریاء و خیلی بد و زشت است و کفر و شرک محسوب می‌شود؛ یعنی غیر خدا را در اعمال خدایی شریک کرده است.
در نتیجه اخلاص و ابقاء عمل خیلی سخت‌تر از خود عمل است.
درباره وبلاگ
