1 . شهادت چهل مؤمن
امام صادق علیه السلام فرمود:« اذا مات المؤمن فحضر جنازته اربعون رجلا من المؤمنین و قالوا: اللهم انا لانعلم منه الا خیرا و انت اعلم به منا، قال الله تبارک وتعالى: قد اجزت شهاداتکم وغفرت له ما علمت مما لا تعلمون (1)؛ هر گاه یکى از اهل ایمان بمیرد و بر جنازه او چهل نفر از مؤمنین حضور یابند و گواهى دهند که پروردگارا! ما به جز خوبى و نیکى از این شخص ندیدهایم و تو از ما داناتر هستى، خداوند متعال مىفرماید: من نیز شهادت شما را پذیرفتم و آنچه [ از بدی ها و گناهان] از او مىدانستم که شما بىاطلاع بودید، همه را بخشیدم.»
همچنین امام صادق علیه السلام مىفرماید:« در بنى اسرائیل عابدى بود که پیوسته به عبادت و راز و نیاز اشتغال داشت . خداوند متعال به حضرت داوود علیه السلام وحى فرستاد: اى داوود! این مرد عابد، فردى ریاکار و غیرمخلص است . هنگامى که او مرد، حضرت داوود علیه السلام به تشییع جنازهاش حاضر نشد . اما چهل نفر از بنى اسرائیل حضور یافتند و در درگاه الهى به نیکى و خوبی هاى ظاهرى وى شهادت دادند و از خداوند طلب عفو و آمرزش براى وى نمودند . در هنگام غسل نیز چهل نفر دیگر چنین کردند و در هنگام دفن چهل نفر دیگر آمده، بعد از گواهى به نیک مردى عابد از خداوند متعال آمرزش او را خواستار شدند . در آن حال، خداوند به حضرت داوود علیه السلام الهام کرد که من او را به خاطر شهادت آن عده بخشیدم و اعمال بد و ریایى او را نادیده گرفتم. (2)
2 . دعا براى چهل مؤمن
امام صادق(ع) یکى از مهم ترین عوامل استجابت دعا را مقدم شمردن دیگر مؤمنین در هنگام دعا مىداند . آن حضرت مىفرماید: «من قدم اربعین من المؤمنین ثم دعا استجیب له (3)؛ هر کس چهل نفر از مؤمنین را در دعا کردن بر خود مقدم بدارد، سپس حاجات خود را بطلبد، دعاى او به اجابت خواهد رسید.» آن حضرت تاکید مىفرماید که اگر این گونه دعا کردن در نماز شب و بعد از آن باشد، تاثیر بیشترى خواهد داشت . (4) همچنین دعا کردن چهل مؤمن در قنوت نماز وتر در دل شب هاى تار اجابت دعا را نزدیک تر و سریع تر مىنماید. (5)
3 . دعاى چهل نفره
دعا کردن همیشه خوب و یکى از سلاح هاى مؤمن و وسیله ارتباط با پروردگار عالمیان است . هنگامى که انسان خود را از هر جهت درمانده و عاجز مىبیند با جان و دل زمزمه مىکند که:
سینه مالامال درد است اى دریغا مرهمى دل ز تنهایى به جان آمد خدایا همدمى
در آن لحظات حساس، دعا همچون نور امیدى در دل انسان مىتابد و دعا کننده علاوه بر آرامش درون، اعتماد به نفس، تلطیف روح، عشق و معرفت خویش را نیز به نمایش مىگذارد . امام صادق علیه السلام در یکى از رهنمودهاى حکیمانه خویش ما را به دعاى دسته جمعى فرا مىخواند و مىفرماید:« اگر گروهى چهل نفره جمع شوند و خداى خویش را بخوانند، مطمئنا دعاى آنان مستجاب خواهد شد و اگر چهل نفر نبودند گروه چهار نفره، ده بار خدا را بخوانند که همین اثر را دارد و اگر بیش از یک نفر نباشد و چهل بار خدا را صدا بزند، خداى عزیز و جبار خواسته او را برآورده خواهد کرد.» (6)
4 . آمرزش چهل گناه
حضرت باقرعلیه السلام یکى از حقوق واجب مسلمانان بر عهده همدیگر را، حضور در تشییع جنازه آنان مىشمارد و با توجه به اهمیت آن، تاثیر معنوى این حضور را نیز بیان مىکند: « من حمل جنازة من اربع جوانبها غفرالله له اربعین کبیرة (7)؛ کسى که جنازهاى را از چهار طرف حمل کند، خداوند متعال چهل گناه کبیره او را خواهد بخشید.»
5 . کمال در چهل سالگى
از مهم ترین نکاتى که در زندگى انسان وجود دارد و در مرحله تکامل معنوى و شخصیت وى مؤثر است، رسیدن به مراتبى از سن و سال است که انسان کامل تر و پخته تر مىشود . خداوند متعال در این زمینه چهل سالگى را اوج کمال انسانى مىداند و مىفرماید: «... حتى اذا بلغ اشده و بلغ اربعین سنة قال رب اوزعنى ان اشکر نعمتک التى انعمت على وعلى والدى و ان اعمل صالحا ترضیه و اصلح لى فى ذریتى انى تبت الیک و انى من المسلمین» (8)؛ تا زمانى که به کمال قدرت و رشد برسد و به چهل سالگى بالغ گردد، مىگوید: پروردگارا! مرا توفیق ده تا شکر نعمتى را که به من و پدر و مادرم دادى، به جا آورم و کار شایستهاى انجام دهم که از آن خشنود باشى و فرزندان مرا صالح گردان! من به سوى تو باز مىگردم و توبه مىکنم و از مسلمانان مىباشم .»
6 . آثار چهل روز اخلاص
امام رضا علیه السلام از پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه و آله چنین نقل فرمود:« ما اخلص عبد الله عزوجل اربعین صباحا الا جرت ینابیع الحکمة من قلبه على لسانه (9)؛ هیچ بندهاى چهل روز اعمال خود را خالصانه به درگاه حضرت حق انجام نمىدهد، مگر این که خداوند متعال چشمه سارهاى حکمت را از قلب او به زبانش جارى مىسازد.» حافظ با اشاره به این حدیث مىگوید:
سحرگه رهروى در سرزمینى همى گفت این معما با قرینى
که اى صوفى شراب آنگه شود صاف که در شیشه بماند اربعینى
7 . یاران حضرت مهدى علیه السلام
هنگامى که حضرت مهدى علیه السلام ظهور مىکند هر یک از یاران و شیعیان آن حضرت معادل نیروى چهل مرد قدرت روحى و بدنى خواهد داشت. امام سجاد علیه السلام فرمود: « اذا قام قائمنا اذهب الله عزوجل عن شیعتنا العاهة و جعل قلوبهم کزبر الحدید و جعل قوة الرجل منهم قوة اربعین رجلا (10)؛ هر گاه قائم ما قیام کند، خداوند متعال از شیعیان ما آفت، بلا و سستى را دور خواهد کرد و دل هاى آنان را همانند پارههاى آهن قوى و محکم مىنماید و نیروى هر یک از آنان را معادل نیروى چهل مرد قرار خواهد داد.»
8 . چهل روز عزاى مؤمن
رسول گرامى اسلام صلوات الله علیه در سفارش هاى خویش به جناب ابوذر غفارى به اهمیت و جایگاه والاى مؤمن در جهان اشاره کرده و فرموده است: « یا اباذر! ان الارض لتبکى على المؤمن اذا مات اربعین صباحا (11)؛ اى ابوذر! هنگامى که مؤمنى از دنیا مىرود، زمین تا چهل روز براى فقدان او گریان و عزادار است.»
ممکن است منشأ مجالس اربعین براى اموات مؤمنین همین روایت نبوى باشد.
9 . زندگى چهل ساله
هنگامى که فرزدق شاعر، قصیده معروف خود را در مدح حضرت امام سجاد علیه السلام در حضور خلیفه ستمگر عباسى، هشام بن عبدالملک، با رشادت تمام قرائت کرد و مطلع آن چنین بود که:
هذا الذى تعرف البطحاء وطاته والبیت یعرفه والحل والحرم
یعنى، این آقایى است که گام هاى او را سرزمین بطحاء، بیت خدا و حل و حرم مىشناسد؛ خلیفه بر او خشم گرفت و دستور داد تا فرزدق را علاوه بر قطع حقوق، به جرم دفاع از اهل بیت علیهم السلام زندانى کنند؛ اما بعد از گذشت مدتى به دعاى امام چهارم علیه السلام آزاد شد.
امام زینالعابدین علیه السلام براى کمک به فرزدق مبلغى را که چهل سال مخارج زندگىاش را کافى بود به حضورش فرستاد و فرمود: «لو علمت انک تحتاج الى اکثر من ذلک لاعطیتک؛ [اى فرزدق!] اگر مىدانستم بیش از چهل سال زنده خواهى بود، بیشتر مىفرستادم.» على بن یونس بیاضى مىنویسد: دقیقا بعد از چهل سال از آن تاریخ، فرزدق به دیار باقى شتافت و صداقت و کرامت امام چهارم بر همگان روشن شد. (12)
10 . بعثت انبیاء در چهل سالگى
در روایت آمده است که اکثر انبیاء در چهل سالگى به رسالت مبعوث شدهاند . (13) همچنان که رسول گرامى اسلام صلى الله علیه و آله نیز در چهل سالگى به رسالت مبعوث گردید . (14) امام باقر علیه السلام فرمود:« پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله در 63 سالگى از دنیا رفت، که آخر سال دهم هجرت بود. آن حضرت بعد از تولد خویش هنگامى که چهل سالش کامل گردید، به پیامبرى رسید و 13 سال دیگر در مکه بود که در 53 سالگى به مدینه هجرت کرد و بعد از ده سال در مدینه به سراى جاویدان منتقل شد.» (15)
11 . حفظ چهل حدیث
حضرت رسول اکرم صلى الله علیه و آله در زمینه پاسدارى از فرهنگ و معارف اسلام مىفرماید:« من حفظ من امتى اربعین حدیثا مما یحتاجون الیه من امر دینهم بعثه الله یوم القیامة فقیها عالما (16)؛ هر کس از امت من چهل حدیث از احادیث دینى مورد نیاز جامعه را حفظ کند خداوند متعال او را در روز قیامت به عنوان فقیه و دانشمند محشور خواهد کرد.»
براساس همین حدیث، دانشمندان بزرگ شیعه تلاش کردهاند که کتاب هایى را به نام هاى الاربعین و چهل حدیث از خود به یادگار بگذارند تا شاید مشمول این کلام نورانى رسول گرامى اسلام بشوند، نظیر: اربعین شیخ بهائى، اربعین شهید اول، اربعین مجلسى دوم، اربعین جامى و چهل حدیث امام خمینى رحمه الله.
12 . آثار گناه تا چهل روز
آثار گناهانى که انسان مرتکب مىشود تا چهل روز در روح و روان او باقى است . امام صادق علیه السلام فرمود: «لا تقبل صلاة شارب الخمر اربعین یوما الا ان یتوب(17)؛ کسى که از شراب و مسکرات حرام استفاده کند تا چهل روز نمازش پذیرفته نمىشود، مگر این که حقیقتا توبه کند.»
13 . اصلاح تا چهل سالگى
اساسا افراد سعادتمند و کسانى که به دنبال خوشبختى و کمال هستند تا سن چهل سالگى در اعمال و رفتارشان نشانههاى اصلاح پیدا مىشود؛ اما اگر تا سن چهل سالگى تغییراتى در رفتارهاى زشت و ناپسند آنان ایجاد نگردد، بعد از آن اصلاح آنان مشکل خواهد بود.
رسول گرامى اسلام صلى الله علیه و آله در این زمینه به مسلمانان هشدار داده و فرموده است:« اذا بلغ الرجل اربعین سنة و لم یغلب خیره شره قبل الشیطان بین عینیه و قال: هذا وجه لایفلح (18)؛ هنگامى که شخص به سن چهل سالگى پا مىگذارد و کارهاى نیک او از اعمال زشتش بیشتر نباشد، شیطان پیشانى او را بوسیده، مىگوید: این چهرهاى است که دیگر روى سعادت و خوشبختى را نخواهد دید .» و در حدیث دیگرى آن حضرت افراد چهل سالهاى را که به سوى صلاح گام برنمىدارند از دوزخیان به شمار مىآورد و مىفرماید: « فرد چهل سالهاى که در اندیشه کارهاى نیک نباشد، براى ورود به آتش جهنم خود را آماده کند که نجات او مشکل است.» (19)
14 . هشدار به چهل سالهها
امام زینالعابدین علیه السلام فرمود: « اذا بلغ الرجل اربعین سنة نادى مناد من السماء دنا الرحیل فاعد زادا و لقد کان فیما مضى اذا اتت على الرجل اربعون سنة حاسب نفسه (20)؛ هر گاه شخصى به سن چهل سالگى برسد فرشتهاى از سوى خداوند در آسمان ندا مىدهد که هنگام سفر نزدیک است، زاد و توشه سفر را مهیا کن و در گذشته هنگامى که فردى به چهل سالگى مىرسید، با نفس خود محاسبه مىکرد.»
و از رسول گرامى اسلام نقل است که « خداوند فرشتهاى را مامور کرده است تا در هر شب صدا بزند: « یا ابناء الاربعین ماذا اعددتم للقاء ربکم (21)؛ اى کسانى که چهلمین بهار عمر خود را سپرى مىکنید! براى ملاقات با پروردگارتان چه چیزى آماده کردهاید [و چه پاسخى دارید؟]»
15 . تغذیه و اربعین
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: « من ترک اللحم اربعین صباحا ساء خلقه (22)؛ هر کس چهل روز از خوردن گوشت خوددارى کند، اخلاقش بد خواهد شد.»
درباره وبلاگ
