سوره فرقان

---

آیه الله احدی

این سوره را«فرقان» می نامند. زیرا آیه اوّل این سوره که یکی از نامهای قرآن می باشد و جدا کنندة حق از باطل است به علّت اینکه قرآن معیار سنجش و میزان تشخیص بین حق و باطل است.
نام دیگر این سورة«تبارک» است. که به معنای بزرگ و خجسته می آید و این واژه کلمه آغاز سوره است که سه بار نیز در سورة فرقان تکرار شده است.
آمار و شمارش سوره
تعداد آیات این سورة که دارای 77 آیه و 892 کلمه و 3733 حرف است.
محل نزول
سورة فرقان در مکه قبل از هجرت بر پیامبر اکرم (ص) نازل شده و«مکی» است. به ترتیب جمع آوری، بیست و پنجمین سورة است. و به ترتیب نزول صد و دومین سورة است که قبل از سوره«حج» و بعد از سورة«نصر» نازل شده است. سوره فرقان در سال دهم بعثت نازل شده است.
ویژگی های سوره
سوره فرقان از همان خصوصیت و ویژگی خاص سوره مؤمنون برخوردار است. در این سوره از نشانه های بندگان صالح خدا را بر شمرده است یعنی از آیه 6 تا 76 در طی 14 آیه، سیمای واقعی بندگان شایسته خدا تحت عنوان «عباد الرّحمن» برای انسانها طالب صلاح و شایستگی نشان داده می شود-  آن اوصاف عالیه و علایم عبارتند از:

آرامش و فروتنی، برخورد نیک و ارشادی با جاهلان، شب زنده داری و سجده های طولانی، عبادت ها و راز و نیازهای شبانه، ترس از عذاب جهنم و دعای نجات و رهایی از آن، اعتدال و میانه روی در انفاق، توحید و یکتاپرستی، اجتناب از قتل نفس، اجتناب از فحشاء و منکر، اجتناب از سخن ناحق و شهادت دروغ، دوز بودن در کارهای لغو و بیهوده گرای، تواضع و فروتنی در برابر آیات الهی، دعای شایستگی برای اولاد و همسر، دعای رهبری و اسوه و الگو بودن برای پرهیزگاران.

محتوا و درسها
این سوره مطالب و مسایل مهم را در بر دارد که مهمترین آن عبارتند از:
1- بیان نشانه های عظمت خدا در جهان آفرینش و دلایل توحید.[آیات 2 و 3 و 45 به بعد]
2- نزول قرآن و جهانی بودن آن و پیام و شیوه تبلیغی آن.
3- عناد و لجاحت منکران دین خدا در برابر پیامبران، و مجادلات آن در برابر دین و پیامبر خدا.
4- اشاره ای به داستان موسی و هارون(علیهما السلام) و داستان قوم نوح(ع) و عاد و ثمود. [آیات 35- 36- 37- 38]
5- مقایسه مؤمنان با کافران و بیان مواضع آنها.[آیات 37- 42 و...]
6- ندامت سخت بدکاران در قیامت و تأسف آنان، که ای کاش از بدان، دوری می گزیدند و با نیکان طرح دوستی می ریختند و راه درستی در پیش می گرفتند.[11- 14- 28]
7- سرگذشت اقوام پیشین بر اثر مخالفت با دعوت پیامبران که گرفتار سخت ترین بلاها شدند.[آیات 35- 42]
8- تقویت روحی پیامبر اسلام(ص)در تبلیغ مکتب و استقامت در رویارویی با مشرکین[]
9- یاد قرآن با عنوان فرقان و پاسخ گویی به تهمت های مشرکان درباره قرآن،[آیات 1 و 5 و 6 و 6 و 32]
10- طرح شکایت پیامبر(ص) از مردم که قرآن را مهجور گذاشته اند.[آیه 30]
11- اوصاف و نشانه های مؤمنان راستین (عبادّ الرحمان) به صورت جامع و جالب،[از آیه 63 به بعد]و(مجموعه ای از اعتقادات، عمل صالح، مبارزه با شهوات و داشتن آگاهی کافی، تعهّد و احساس مسئولیت اجتماعی)[]

آغاز و فرجام
سوره فرقان با تحسین خدا و تبریک به او جهت نازل کردن قرآن آغاز می شود:
«تبارک الّذی نزّل الفرقان.....»
و باتذکر و یادآوری این نکته پایان می پذیرد که مشرکان در اثر تکذیب پیامبران خدا، خود را از مقام انسانیّت و بندگی ساقط کرده اند و کیفر آن را نیز حتما خواهند دید مگر این که روی به خدا آوردند و از خداوند طلب مغفرت و آمرزش نمایند:
«قل ما یعبؤا بکم ربّی لولا دعاؤکم....»
ارتباط این آغاز و فرجام در این است که در آغاز سوره، علت را بیان می کند و در پایام آن، معلول و نتیجه را یعنی نزول قرآن برای اتمام حجت، ابلاغ رسالت و انذار گنه کاران و به منظور بیان حق و باطل است. عناد، لجاجت، گناه و انکار خدا بعد از اتمام حجت و بیان حق موجب کیفر و عذاب حتمی است مگر این که مجددا به خدا روی آورد و از او مغفرت، نجات و رهایی طلب کند.
فضیلت تلاوت این سوره
امام موسی بن جعفر(ع) فرمود:«تلاوت سوره تبارک(فرقان) را ترک مکن چرا که هر کسی آن را در هر شب بخواند خداوند او را هرگز عذاب نمی کند و او را مورد حساب قرار نمی دهد و جایگاهش در بهشت برین است.»