اگر مقصود شما از علت نزول سورة قدر، علت اصلی و هدف از نزول آن باشد، باید گفت نزول این سوره مانند هدف از نزول کل قرآن مجید، هدایت انسانهاست در نتیجه یکی از اهداف و علتهای نزول، مهمترین هدف از سوره قدر نیز میتواند هدایت انسانها، به سوی تعالی و تکامل باشد.
و اگر منظور شأن نزول یعنی زمینه و بستر نزول این سوره باشد، روایاتی در این زمینه نقل شده است، که به طور خلاصه به آنها اشاره میکنیم:
1- در برخی روایات آمده است که پیامبر اکرم فرمود: مردی از بنی اسرائیل هزار ماه لباس جنگ به تن کرده و پیوسته مشغول [یا آماده] جهاد در راه خدا بود، اصحاب و یاران آن حضرت، وقتی این داستان را شنیدند تعجب کرده و آرزو میکردند چنان فضیلت و افتخاری نیز برای آنان میسر شود، خداوند متعال سورة قدر را بر آن حضرت فرو فرستاد و به آنها فرمود: عبادت در شب قدر بهتر از عمل هزار ماه است.[1] که خود امتیازی است که خداوند به امت پیامبر اسلام عنایت و تفضل نموده است.
ادامه مطلب
سوره قدر نود و هفتمین سوره قرآن کریم است که مکی و 5 آیه دارد.
محتوای سوره
بیان نزول قرآن در شب قدر، و سپس بیان اهمیت شب قدر و برکات و آثار آن.
فضیلت سوره
از امام باقر علیه السلام روایت شده است: هر کس سوره انا انزلناه... را با صدای بلند بخواند مانند آن است که شمشیر خود را در راه خداوند عزو جل کشیده است(جنگ می کند). و هر کس این سوره را آهسته قرائت نماید مانند آن است که در راه خدا در خون خود آغشته شده است. و هر کس این سوره را ده بار بخواند خداوند گناهان او را می زداید و محو می کند. 1
امام صادق علیه السلام می فرمایند: هر کس این سوره را در هر نماز واجب بخواند او را صدا زننده ای از جانب خداوند صدا می زند که: «ای بنده خدا! بخشید خداوند بر تو گناهان گذشته را، پس از سر بگیر عمل خود را.
از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم نقل شده است: هر کس این سوره را بخواند به او از ثواب کسی که ماه رمضان را روزه گرفته است و شب قدر را شب زنده داری کرده است داده می شود.
از حضرت رضا علیه السلام نقل شده است: هر که نزد قبر برادر مؤمن خود از هر جانب که بگذارد دست خود را، هفت بار انا انزلناه فی ... را بخواند از ترس و بیم بزرگ و ترس روز قیامت در امان خواهد بود.
امیرمؤمنان علیه السلام می فرمایند: هر کس قرائت کند سوره «قل هوالله...» را و «انا انزلناه...» را پیش از آنکه خورشید طلوع کند رو نمی آورد و نمی رسد او را در آن روزگناهی، گرچه ابلیس و شیطان تلاش نماید.» 2
امام کاظم علیه السلام درباره قرائت این سوره در روز جمعه می فرماید: برای خداوند در روز جمعه هزار نفحه رحمت است که به هر بنده ای به اندازه ای از این رحمت عطا می کند و هر کس این سوره را بعد از ظهر جمعه صد بار قرائت نماید خداوند همه آن هزار نفحه رحمت را به او خواهد داد.3
امام صاددق علیه السلام فرمودند: هر که سوره قدر را در یکی از نمازهای واجب قرائت نماید منادی ندا می دهد : ای بنده خدا گناهان گذشته تو را آمرزیده است پس اعمالت را از سر بگیر
امام صادق علیه السلام فرمودند: نوری که پیشاپیش مؤمنان در روز قیامت است ، نور سوره قدر است.4
امیرالمؤمنین در کلامی زیبا فضایل این سوره را اینگونه تشریح کرده اند: هر چیز میوه ای دارد و میوه قرآن سوره قدر است، هر چیز گنجی دارد و گنج قرآن سوره قدر است، هر چیز یاری گری دارد و یاری گر ضعیفان سوره قدر است، و هر
چیز راه آسانی دارد و راه آسان برای درماندگان سوره قدر است و هر چیز عصمتی دارد و عصمت مؤمنان سوره قدر است و هر چیز هدایتی دارد و هدایت صالحان سوره قدر است، هر چیز سروری دارد و سرور قرآن سوره قدر است. هر چیز زینتی دارد و زینت قران سوره قدر است، هر چیز خیمه ای دارد و خیمه متعبّدان سوره قدر است و هر چیز بشارتی دارد و بشارت مردم سوره قدر است و برای هر چیز حجتی است و حجت بعد از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم سوره قدر است پس به آن ایمان بیاورید. 5
از وجود نورانی امام باقر علیه السلام روایت شده است: هر کس سوره قدر را هر شب صد بار تلاوت نماید پیش از آغاز صبح بهشت را خواهد دید. 6
هم چنین فرموده اند: هر کس سوره قدر را در هنگام خواب و پس از بیداری قرائت کند ، اجر و ثواب آن لوح محفوظ را سرشار خواهد کرد.7
در روایتی دیگر فرمودند: هر کس این سوره را تلاوت نماید ، هفتاد صف از فرشتگان و هر یک هفتاد بار بر او درود و رحمت می فرستند .8
و باز ایشان فرموده اند: هر کس سوره قدر را در هنگام خوابیدن 11 بار بخواند خداوند نوری برایش می آفریند که گستردگی آن جهان هستی را در برمی گیرد که در هر درجه آن هزار فرشته است. و ایشان تا صبح برای قاری این سوره طلب مغفرت می کنند.9
پاسخ به یک پرسش
با بر شمردن این همه فضیلت برای یک سوره ممکن است این پرسش برای شما پیش بیاید که این همه اجر برای یک سوره آیا منطقی است؟
درباره فضیلتهای سورهها باید گفته شود شاید برای تشویق و اهمیّت دادن به آنها این قدر سفارش کردهاند و چون سوره قدر از منزلت خاصی برخوردار است، بر خواندن آن تشویق بیشتری شده است.
ثانیاً این همه فضیلت از آنِ کسی نیست که آن را بخواند و حقیقتش را درک نکند، بلکه از آنِ کسی است که میخواند و میفهمد و به محتوایش عمل میکند و قرآن را بزرگ میشمارد و آیاتش را در زندگی پیاده میکند.(تفسیر نمونه جلد 27ص 179).
مثلا در این سوره آمده است که شما چه می دانید که شب قدر چیست؟ و واقعا ما چه میدانیم که شب قدر چیست؟! کی باشد که عظمت آن را درک کنیم؛ این همه فضیلت برای تلاوت این سوره که وارد شده اگر ما را بر آن دارد که بر خواندنش مداومت داشته باشیم ، امید است که به معارفی دست یابیم که ما را به حقیقت و نور این سوره و عظمت شب قدر و وقایع آن رهنمون نماید. إن شاء الله
امام رضا علیه السلام می فرمایند: هر مؤمنی که هنگام وضو گرفتن سوره قدر را بخواند از گناهانش خارج می شود مانند آن روزی که از مادر زاده شده است .
امام رضا علیه السلام می فرمایند: هر مؤمنی که هنگام وضو گرفتن سوره قدر را بخواند از گناهانش خارج می شود مانند آن روزی که از مادر زاده شده است .
آثار و برکات سوره
1) خروج از دین و بدهکاری
یکی از آثار سوره قدر تسریع در پرداخت بدهی هاست.
امام باقر علیه السلام در جواب شخصی که که توان ادای قرض را نداشت فرمودند: زیاد استغفار کن و سوره قدر را فراوان بخوان.10
امیرالمؤمنین علیه علیه السلام می فرمایند: بهترین رفیق آدمی سوره قدر است که به و سیله آن می تواند قرضش را ادا کند.11
2) دوای دردها
در روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده است: هر کس که دردی دارد کوزه ای نو بگیرد و در آن آب بریزد و این کار را خود به عهده گیرد سپس سوره قدر را به شیوه ترتیل سی بار بر آن آب بخواند . آنگاه از آن آب بنوشد و با آن وضو بگیرد و به وسیله آن سر و صورت خود را مسح کند و هر مقدار که از آب کم شد بر آن بیفزاید سه روز بر او نمی گذرد مگر اینکه به اذن خداوند درد او درمان می شود.12
3) بینایی چشم
در روایتی از امام صادق علیه السلام آمده است: هر کس سوره قدر را بر آب بخواند و از آن اب بنوشد خداوند نوری در چشمان او قرار می دهد .13
4) آسان شدن زایمان
در روایت آمده است: هرگاه زایمان زنی سخت شد در کنارش سوره قدر را زیاد قرائت کنید.14
5) فرزند دار شدن
برخی از افراد از داشتن فرزند یا جنسیت دلخواه محرومند. امام باقر علیه السلام فرمودند: هر وقت که زن وارد ماه نهم شد ، سوره قدر را با مشک و زعفران بنویس و آن را شسته و به او بنوشان.15
6) درمان بیماری کبد
امام صادق علیه السلام فرمودند: اگر سوره قدر را بر سفالی جدید نوشته و با آب باران شسته شود سپس مقداری شکر بر آن اضافه کنند و کسی که درد کبد دارد آن را بنوشد به اذن خداوند خوب می شود.16
7) خواب آرام و امنیت هنگام خواب
امام صادق علیه السلام فرمودند: هر کس بعد از نماز عشا 15 بار سوره قدر را قرائت نماید تا شب آینده در امان الهی خواهد بود. و هر که 7 بار این سوره را پیش از خواب قرائت نماید تا صبح در امان الهی خواهد بود.17
8) اجابت دعا
امام جواد علیه السلام فرمودند: هر کس سوره قدر را در یکی از نمازهایش قرائت نماید ، در علیین نمازش مورد قبول و ثوابش دو برابر می شود و هر کس این سوره را بخواند و آنگاه دعا کند دعایش در لوح محفوظ مستجاب نوشته می شود.18
برخی از افراد از داشتن فرزند یا جنسیت دلخواه محرومند. امام باقر علیه السلام فرمودند: هر وقت که زن وارد ماه نهم شد سوره قدر را با مشک و زعفران بنویس و آن را شسته و به او بنوشان
9) بخشش گناهان
امام صادق علیه السلام فرمودند: هر کس سوره قدر را در یکی از نمازهای واجب قرائت نماید منادی ندا می دهد : ای بنده خدا گناهان گذشته تو را آمرزیده است پس اعمالت را از سر بگیر.19
امام رضا علیه السلام می فرمایند: هر مؤمنی که هنگام وضو گرفتن سوره قدر را بخواند از گناهانش خارج می شود مانند آن روزی که از مادر زاده شد. 20
10) مغفرت برای اموات
از جمله حقوقی که بر عهده مؤمنین است به یاد داشتن و هدیه فرستادن برای اموات و درگذشتگان به ویژه والدین، بستگان، و دوستانی است که از دنیا به سرای باقی رفته اند می باشد. در حدیثی ارزشمند از امام رضا علیه السلام آمده است: هر کس قبر مؤمنی را زیارت کند و در کنار قبرش سوره قدر را هفت مرتبه قرائت کند ، خداوند هم او و صاحب قبر را می آمرزد. 21
ختومات مجرب
وسعت رزق و روزی
الف: هر روز 10 مرتبه بعد از نماز صبح بخواند و قدرت خدا را مشاهده نماید.
ب: همچنین به نیت برآورده شدن حاجات 360 بار این سوره مبارکه را قرائت نماید. 22
پی نوشت ها :
(1) الکافی، ج2، ص454
(2) سوره قدر جلوه گاه ولایت،صص 25-17
(3) الامالی، صدوق، ص703
(4) بحارالانوار، ج89، ص329
(5) همان، ص331
(6) جامع احادیث شیعه، ج15، ص126
(7) مستدرک الوسائل، ج4، ص293
(8) بحارالانوار، ج89، ص330
(9) جامع احادیث شیعه، ج15، ص149
(10) الکافی، ج5، ص317
(11) جامع احادیث الشیعه، ج15، ص127
(12) طب الائمه، ص123
(13) مستدرک الوسائل، ج4، ص314
(14) الدعوات،ص201
(15) طب الائمه، ص96
(16)مستدرک الوسائل، ج4، ص314
(17) تفسیرالبرهان، ج5، ص699
(18) مستدرک الوسائل، ج4، ص190
(19) ثواب الاعمال، ص124
(20)فقه الرضا، ص70
(21) کتاب من لا یحضره الفقیه، ج1، ص181
(22) درمان با قرآن، ص154 و 155
فرآوری: محمدی
جابر از امام باقر (علیه السّلام) روایت کرده است که فرمود :
رسول خدا (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) چون به هلال ماه رمضان مى نگریست روى خود را به سوى قبله مى کرد، و آنگاه مى گفت: «خدایا این هلال را با امن و ایمان، و سلامت از آفات، و تسلیم در برابر اوامر و نواهى خود، و توأم با عافیتى فراگیر، و رزقى گسترده، و دفع دردها و بیماریها، و با تلاوت قرآن، و یارى بر نماز و روزه در محیط ما طالع گردان، خدایا ما را در قیام به وظائف خود براى ماه رمضان و آن ماه را براى ما از اشتباه در روزهاى آن سالم بدار، و عبادات ما در این ماه را از ما بپذیر تا ماه رمضان به حالى سپرى شود که تو ما را آمرزیده باشى.»
سپس پیامبر (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) رو به مردم کرده، و مى فرمود: «اى گروه مردمان، چون هلال ماه رمضان طلوع کند، شیاطین سرکش به غل کشیده مىشوند، و درهاى آسمان و ابواب بهشت و درهاى رحمت گشوده مىشود، و ابواب دوزخ بسته مىگردد، و دعا به اجابت مىرسد، و خداى تبارک و تعالى را در هر عید فطرى آزادشدگانى هست که ایشان را از آتش آزاد مىسازد، و در هر شب منادیى ندا مىدهد که: آیا تائبى هست؟ آیا سائلى هست؟ آیا آمرزش خواهى هست؟ [و آن منادى ندا مىدهد که] خداوندا هر که در راه تو چیزى صرف نماید، او را عوض کرامت کن و هر که امساک کند او را تلف کن، و چون هلال شوّال طلوع کند، به مؤمنان ندا مىرسد که: به سوى جوائزتان بشتابید که امروز روز جائزه است.»[1]
بسم الله الرحمن الرحیم
«الهی... َلَکَ الْحَمْدُ عَلی بَسْطِ لِسانی اَفَبِلِسانی هذَا الْکالِّ اَشْکُرُکَ اَمْ بِغایه جَهْدی فی عَمَلی» (دعای ابوحمزه ثمالی)
آخرین روز ماه رمضان و روز عید فطر
ایجاد انگیزه[1 ]
روزی حضرت داود (ع) از خدا درخواست کرد تا همنشین او را در بهشت معرفی کند. از جانب خداوند به او ندا رسید فردا از شهر بیرون برود، اولین کسی را که در دروازه شهر میبیند، همنشین او در بهشت خواهد بود. روز بعد حضرت داود (ع) به اتفاق فرزندش حضرت سلیمان (ع) از شهر خارج شدند و پیرمردی را دیدند با پشتهای هیزم بر دوش، کنار دروازه شهر نشست و هیزمش را به فردی فروخت.
حضرت داود (ع) پیش او رفت و سلام کرد و فرمود: آیا ممکن است امروز ما را مهمان کنید؟ پیرمرد پاسخ داد، مهمان حبیب خداست. بفرمایید!
پیرمرد مقدارى گندم خرید و آسیاب کرد و سپس آن را خمیر نمود و بر روى آتش گذاشت و سه عدد نان پخت. او نانها را با مقدارى نمک و آب سر سفره گذاشت و خود دو زانو نشست و لقمهها را با «بسم اللَّه» در دهان مىگذاشت و پس از خوردن آن یک «الحمد للَّه» مىگفت و همین کار را تا آخر ادامه داد.
بعد از صرف ناهار، پیرمرد دستانش را به طرف آسمان بلند کرد و گفت: خداوندا! هیزمی را که فروختم، درختش را تو رویاندی؛ شاخههای درخت را تو خشک کردی؛ نیروی کندن هیزم را تو به من دادی؛ مشتری را تو فرستادی که هیزمها را بخرد و گندمی را که خوردیم؛ بذرش را تو رویاندی؛ وسایل آرد کردن و نان پختن را نیز تو به من عطا کردی. در برابر این همه نعمت من چه کردهام؟ پس شکر و سپاس مخصوص توست.
سپس پیرمرد بلند بلند گریه کرد.
حضرت داود (ع) به فرزندش سلیمان (ع) گفت: «فرزندم، باید چنین بندهاى در بهشت صاحب مقام باشد، زیرا بندهاى از ایشان شاکرتر ندیدهام
رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم ) به امیرالمومنین (علیه السلام ) فرمود: اباالحسن ! ماه رمضان نزدیک شده است ؛ قبل از افطار دعا کن ؛ جبرئیل پیش من آمد و گفت : یا
محمد! کسى که در ماه رمضان ، با این دعا، قبل از افطار، دعا کند، خداوند دعاى او را مستجاب ، نماز و روزه او را قبول و ده دعاى او را مستجاب مى کند؛ گناه او را بخشیده ،
غم و غصه او را از بین برده ، گرفتاریهایش را بر طرف کرده ، حاجات او را برآورده نموده ، او را به مقصودش رسانیده ، عمل او را با عمل پیامبران و صدیقین بالا برده و در روز
قیامت چهره او درخشان تر از ماه شب چهارده خواهد بود.
اللَّهمَّ ربَّ النُّورِ العَظیم، ورَبَّ الکُرسیِّ الرَّفیع، ورَبَّ البَحرِ المَسجور، ورَبَّ الشَّفعِ الکَبیر، والنُّور العَزیز، ورَبَّ التَّوراهِ والإنجیلِ والزَّبورِ، والفُرقانِ العَظیمِ. أنت إلهٌ مَن فی السَّمواتِ وإلهُ مَن فی الأرضِ لا
إلهَفِیهِما غَیرُکَ، وأنتَ جَبّارُ مِن فی السِّموات وجَبّار مَن فی الإرضِ لا جَبّار فیهِما غَیرُکَ، أنت مَلِکُ مَن فی السَّموات، ومَلِکُ مَن فی الأرضِ، لا مَلِکَ فیهما غَیرُکَ، أسألُکَ بِاسمِکَ الکَبیرِ، و نُور
وَجهِکَالمُنیرِ، وبمُلکِکَ القَدیمِ. یا حَیُّ یا قَیِّومُ، یا حَیُّ یا قَیُّوم یا حَیُّ یا قَیّوم، أسألُکَ بِاسمِکَ الّذی أشرَقَ بِهِ کُلِّ شَیءٍ، وبِاسمِکَ الّذی أشرَقَت بِهِ السّمواتُ والأرضُ، وبِاسمِکَ الّذی صَلُحَ بِهِ
الأوَّلونَ،وبِهِیَصلُحُ الاخِرونَ .یا حَیّاً قَبلَ کُلِّ حَیّ، ویا حَیّاً بَعدَ کُلِّ حَیّ، ویا حَیُّ لا إلهَ إلا أنت صَلِّ علی مُحَمّدٍ وآلِ مُحَمَّد، واغفِر لی ذُنُوبی، واجعَل لی مِن أمرِی یُسراً وفَرَجاً قَریباً، وثَبِّتنی علی دینِ
مُحَمَّدً وآلمحمد و وعلی هُدی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّد، وعلی سُنَّهِ مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّد، علیه وعلیهِم السَّلام.واجعَل عَملِی فی المَرفوعِ المُتَقَبِّلِ، وهَب لی کما وَهَبتَ لأولیائِکِ وأهلِ طاعَتِکَ، فانّی
مُومِنٌ بِکَ،ومُتَوَکِّلٌ عَلیک، مُنیبٌ الیکَ، مَعَ مَصیری إلیکَ، وَتَجمَع لی ولأهلِی وَلوِلَدَی الخَیرَ کُلَّهُ، وتَصرِف عَنّی وَعَن وَلَدی وأهلِی الشَّرَّ کُلَّهُ. أنتَ الحَنّانُ المَنّانُ بَدیعُ السّمواتِ والأرضِ، تُعطِی الخَیرَ
مَن تَشاءُ،وتَصرِفُهُ عَمَّن تَشاءُ، فَامنُن علیّ بِرَحمَتِکَ یا أرحَمَ الرّاحِمِینَ.
دعیتم فیه الی ضیافه الله
ویژه نامه ضیوف الرحمن شماره یک
ویژه نامه ضیوف الرحمن شماره چهار
ویژه نامه ضیوف الرحمن شماره پنج
ویژه نامه ضیوف الرحمن شماره شش
ویژه نامه ضیوف الرحمن شماره هفت
ویژه نامه ضیوف الرحمن شماره هشت
ویژه نامه ضیوف الرحمن شماره نه
ویژه نامه ضیوف الرحمن شماره ده
ویژه نامه ضیوف الرحمن شماره یازده
ویژه نامه ضیوف الرحمن شماره دوازده
پنج سفارش مهم پیامبر(صلی الله علیه و آله) درباره ماه مبارک رمضان
رسول اکرم حضرت محمد صلی الله علیه و اله مردم را به نماز شب، انجام کار خیر، افطاری دادن، آسان گیری بر زیردستان و درخواست از خداوند در ماه مبارک رمضان سفارش فرمودهاند.
ابو الورد از امام محمد باقر علیهالسلام روایت کرده است که: رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم در آخرین جمعه از ماه شعبان، خطبهاى براى مردم ایراد کرد و پس از حمد و ثناى الهى فرمود: اى مردم! ماهى بر شما فراز آمد که در آن، شبى هست (لیلة القدر) که از هزار شب بهتر است و آن ماه رمضان است.
در آستانه آغاز ماه مبارک رمضان قرار گرفته ایم و این ایام به زودی سپری می شود و در چشم بر هم گذاشتن می بینیم در شب سی ام این ماه قرار گرفته ایم.
حال که در ابتدای مسیر عبودیت در این ماه قرار گرفته ایم قصد داریم با ارائه مطالبی تلنگری به خودمان بزنیم تا در پایان این ماه مبارک حرکتی نو در خویش آغاز شود و در تمام ماه ها ادمه داشته باشد و در نهایت به مقصد نهایی خلقت برسیم إن شاء الله.
نمی خواهیم از فواید و برکات روزه گرفتن سخن بگوییم چرا که همه ما با برکات این عمل واجب و ارزشمند به خوبی واقف هستیم.