سفارش تبلیغ
صبا ویژن
منبر مکتوب

مناسبت در تقویم کشور ما از اهمیت ویژه برخوردار است و مردم به ویژه در مناسبت   ‎های مذهبی و ملی رفتار عبادی و مذهبی و اجتماعی خود را بر اساس تقویم تنظیم می‏کنند.

 به سبب همین اهمیت اضافه یا کم شدن یک مناسبت به تقویم باید با تحقیق کامل و ارائه منابع معتبر انجام شود نه بر اساس مدارک و مسانید نامعتبر و احیانا اشتهار؛ آنچنانکه درباره برخی از فرزندان اهل بیت شاهد آن هستیم که سالروز ولادت یا وفات ایشان به منبع قابل اعتماد متکی نیست ( ولادت و وفات حضرت معصومه و ولادت و وفات حضرت عبدالعظیم) و متاسفانه کمتر کسی می‏خواهد و یا جرأت می‏کند این حقایق را بیان کند (حجت‏ الاسلام ناصر رفیعی از معدود اشخاصی است که یکم ذی‏قعده 1393 در جمع زائران حرم حضرت معصومه این مطلب را به صراحت بیان کرد)

در سالیان اخیر روز هفتم صفر که فرا می‎رسد دوگانگی عجیبی در کشورمان حاکم است؛ در حالی که صدا و سیما و محافل عمومی  به تبعیت از تقویم رسمی کشور این روز را به میلاد امام موسی کاظم (علیه‎السلام) اختصاص می‏دهند، بیوت مراجع تقلید و علما و به طور دقیق‏تر شهر مقدس قم سیاهپوش و عزادار بود.

 ماجرا از این قرار است که هفتم صفر به قول شیخ مفید، کفعمی و شهید اول، سالروز شهادت امام حسن مجتبی است و برخی از علما معتقدند این قول محکم‎تر از روز 28 صفر است.

در این میان دو دیدگاه وجود داشت.

 


اول اینکه: روز هفتم صفر ولادت امام کاظم (علیه‎السلام) نیست؛ اشتهار آن به این مناسبت کار ناصرالدین شاه است و باید این اشتباه اصلاح شود.

 نظر دوم اینکه: اگر چه هفتم صفر ولادت امام هفتم است، از آنجا که جنبه عزا بر شادی مقدم است باید در این روز مراسم عزا به پا شود. قائلان این دیدگاه سیره مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری «مؤسس حوزه علمیه» را نیز در این‏باره مورد توجه قرار می‎دهند.

در این میان البته برخی از علما همانند مرحوم آیت‏ الله بهجت معتقد بودند: بهتر است هم به ذکر فضائل و مناقب امام هفتم پرداخته شود و هم به ذکر مصیبت امام دوم.

انتقاداتی هم به سبب شادی برنامه‏های صدا و سیما در هفتم صفر و تبریک‏ گفتن در این روز مطرح شد و برخی از ائمه جمعه تجدید نظر در این وضع را خواستار شدند.

این اعتراض‏ها سبب شد که امسال در تقویم رسمی کشور، تاریخ ولادت امام موسی کاظم (علیه‏السلام) از هفتم صفر به 14 ذی حجه تغییر یابد.

اضافه شدن یک مناسبت یه تقویم یا حذف شدن از آن تابع تشریفاتی است که در شورای فرهنگ عمومی انجام می‎شود. حجت‎الاسلام سید حسن شاه‏مرادی دبیر شورای فرهنگی عمومی در گفتگو با خبرنگار ما با بیان اینکه برخی از مراجع و علما با فرستادن نامه‏ هایی به وزیر ارشاد، اصلاح تاریخ ولادت امام کاظم (علیه‎السلام) را خواستار شدند افزود: مبنای تصمیم دبیرخانه در تغییر تاریخ ولادت امام هفتم، پژوهش یکی از محققان حوزه علمیه قم بوده است که پس از تأیید نهایی، در تقویم امسال درج شده است.

 این پژوهشگر حجت‏ الاسلام سید محمد صادق موحد ابطحی است که چند سال پیش کتاب «غریب مدینه» را با موضوع پژوهش و نگرشی بر اقوال شهادت امام حسن مجتبی (علیه‏السلام) نوشته و بنا بر ضرورت موضوع، به تحقیق درباره تاریخ ولادت امام کاظم (علیه‎السلام) نیز پرداخته است.

اما نکته مهم و قابل تأمل در پژوهش وی این است که تعیین 14 ذی‏حجه به عنوان تاریخ ولادت امام هفتم صرفا با استناد به چند قرینه و در نهایت استحسان از آن، انجام شده است و چنانکه پژوهشگر محترم هم اذعان می‏کند «امکان اینکه پژوهشگر دیگری به نتیجه‎ای متفاوت برسد وجود دارد.» (علاوه بر اینکه خود ایشان هم تصریح می‏کند که ولادت 14 یا 15 است و نه لزوما 14 ذی‏حجه).

حال باید از مسئولان شورای فرهنگ عمومی پرسید که اگر چند سال دیگر نتیجه پژوهش دیگری بر خلاف این رأی بود (که امکان آن بسیار محتمل است) آیا دوباره تاریخ ولادت امام هفتم را تغییر خواهند داد؟!

به نظر می‎رسد هنگامی که سند محکمی دال بر تعیین تاریخ مذکور نیست باید 14 ذی حجه به عنوان یادروز میلاد (یا روز بزرگداشت میلاد) در نظر گرفته می‏شد نه سالروز!

و نکته مهم دیگر اینکه برخی از تقویم‏ها (از جمله تقویم قدس) در تقویم سال 1394 همچنان هفتم صفر را به عنوان سالروز ولادت امام کاظم (علیه‏السلام) ثبت کرده‎اند!

درباره تاریخ ولادت امام موسی کاظم (علیه‎السلام) اختلافاتی وجود دارد. چند قول در این ‏باره مطرح شده و به نظرتان کدام قول صحیح است؟

در باب ولادت امام کاظم (علیه‎السلام) دو دسته قول داریم. دسته اول اقوال برخی علما ( و نه روایات) است که تاریخ ولادت حضرت را هفتم ماه صفر تعیین کرده‎اند؛ همانند کتاب «تثبیت‎الامامه» اثر قاسم بن ابراهیم الرسی. از آنجا که این کتاب، روایی است باید گفت غیر از این روایت دلیل دیگری بر ولادت حضرت در هفتم ماه صفر نداریم و در واقع خبر واحد است.

 همچنین علمایی مانند فتال نیشابوری در روضه الواعظین، شیخ طبرسی در إعلام الوری و ابن‎شهرآشوب در المناقب از این قول تبعیت کرده‎اند اما در قرن هشتم هجری در عبارت دقیق شهید اول در کتاب «دروس» و با بیان لفظ «قیل» این قول از درجه اهمیت ساقط و تضعیف شده است.

دسته دوم روایات یا اقوال علمایی هستند که مبنای ولادت را بر ماه ذی‏حجه گذاشته، اما روز آن را تعیین نکرده‎‏اند؛ علمایی همانند شیخ کلینی، شیخ مفید، شیخ طوسی، خطیب بغدادی، سبط ابن جوزی و شهید اول در این دسته‎اند.

باید گفت که روایات مشهور، ذی‏حجه را ماه ولادت امام هفتم می‏دانند. از جمله کتاب محاسن  بَرقی (ج 2 ص 314) که در روایت مفصلی از ابوبصیر نقل می‎کند: ما «حج» را خدمت امام صادق (علیه‎السلام) انجام دادیم، در همان سالی که پسرش موسی متولد شد و چون در ابواء (منزلی میان مکه و مدینه) منزل کردیم، برای ما سفره چاشت انداخت ... در این میان که ما چاشت می‎خوردیم فرستاده حمیده (همسر امام صادق) آمد و به ایشان گفت: حمیده عرض می‎کند: ... من دردی مثل حال زائیدن در خود احساس می‏کنم... .

 امام برخاست و با او رفت و پس از بازگشت فرمود: خدا به من پسری داد که بهترین کسی است که خدا در خلق خود آفریده و... (روایت به اختصار نقل شد)

در همین کتاب  ( ج2 ص 418) روایتی از منهال قصاب نقل شده است که می‎گوید: از مکه به قصد مدینه بیرون آمدم. در مسیر خود، وقتی به ابواء رسیدم که در آنجا، موسی بن جعفر (علیهماالسلام) به دنیا آمده بود. من در رفتن به مدینه از امام صادق (علیه‎السلام) پیشی گرفتم و ایشان یک روز پس از من وارد شهر شد و مردم را (به میمنت تولد فرزند و به عنوان ولیمه آن) سه روز اطعام نمود.

 در کتاب دلائل الامامه نوشته طبری ص 303 هم روایتی از امام عسکری (علیه‎السلام) نقل شده است که فرمودند: امام کاظم (علیه‎السلام) در ماه ذی‏حجه در ابواء به دنیا آمد.

همان طور که ملاحظه می‎کنید در دو روایت نخست تصریح شده است که ولادت امام کاظم (علیه‎السلام) اولا: در بازگشت از سفر حج  تمتع بوده است؛ ثانیا: در همان سالی بود که حج به جا آوردیم (نه در ماه صفر سال بعد) ؛ ثالثا: از روایت منهال به دست می‎آید که در ابواء و در ماه ذی‏حجه بوده است. همین روایت موجب می‏شود که اگر قبول کنیم میان علما شهرتی بر وقوع ولادت حضرت در هفتم ماه صفر باشد با وجود این روایات از قدرت ساقط و ضعیف می‏گردد.

* با توجه به اینکه در روایات تاریخ دقیق برای ولادت امام کاظم (علیه‎السلام) تعیین نشده است، شما چگونه 14 ذی‏حجه را تاریخ ولادت دانسته‎اید؟

 این نتیجه مجموعه ای از برداشت از قرائن است.

 در وسائل الشیعه باب «استحباب سرعه العود إلی الاهل، وکراهه سبق الحاج وجعل المنزلین منزلا» دو روایت از امامین صادقین (علیهماالسلام) داریم که استحباب به زودتر بازگشتن به مدینه تصریح می‏کنند. با توجه به اینکه بر اساس روایات، در آن روزگار مسافران هر روز تقریبا 24 میل طی می‏کرده‏ اند و نیز از مکه تا ابواء حدودا 99 میل مسافت است، پس امام صادق (علیه‎السلام) این مسیر را حداکثر در دو روز طی کرده‏ اند.

با توجه به روایت منهال که پیش از این ذکر شد قاعدتا امام صادق (علیه‎السلام) پس از اعمال حج یعنی دوازدهم ذی‎حجه سریعا به سوی مدینه بازگشته‎اند و فاصله هر دو منزل را در یک منزل طی ‏کرده‎اند.

به این ترتیب به دست می‎آید که امام کاظم (علیه‎السلام) در فاصله دو روز پس از اعمال حج تمتع یعنی چهاردهم ذی‏حجه به دنیا آمده‎اند.

*با توجه به مطالبی که بیان کردید چهاردهم ذی‏حجه صرفا یک تخمین تاریخ است و امکان دارد که محقق دیگری این دلایل را رد کند یا قرائن دیگری بیابد که تاریخ 14 ذی‏حجه را تغییر دهد؟

 

 بله. البته هنوز این موضوع در دامنه تحقیق است و با توجه به عرایضی که داشتم این تاریخ بین 14 و 15 ذی‏حجه می‏تواند باشد.






نوشته شده در تاریخ دوشنبه 96 شهریور 20 توسط منبر مکتوب
مرجع دریافت ابزار و قالب وبلاگ
By Ashoora.ir & Blog Skin