سفارش تبلیغ
صبا ویژن
منبر مکتوب

در روایتى نقل شده که امیرالمؤمنین(علیه السلام) یک شب را تا صبح به مناجات و عبادت ایستاد و به علت خستگى از عبادت شبانه نتوانست در نماز جماعت صبح شرکت نماید و نمازش را در خانه خواند، پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) از حضرت زهرا(علیها السلام) پرسید چرا على(علیه السلام) در نماز جماعت شرکت نکرد، حضرت زهرا(علیها السلام) جواب داد به علت خستگى شب زنده دارى نمازش را در خانه خواند، پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود به على بگو مناجات شبانه را کوتاه کن و قدرى بخواب تا نماز جماعت صبح از دستت نرود در این باره به سؤالات زیر جواب دهید: 1ـ آیا مطلب فوق از نظر سندى مورد اعتماد است؟ 2ـ شیعه معتقد است که امامان(علیهم السلام) حتى قبل از اینکه به امامت برسند دچار گناه و معصیت و حتى ترک اولى هم نمى شدند، اگر مطلب فوق را بپذیریم باید قبول کنیم که امام على(علیه السلام) در آن مورد دچار اشتباه شده و فضیلت نماز جماعت را رها کرده و مناجات شبانه را گرفته! 3ـ همچنین مطلب فوق به گونه اى است که شخصیت حضرت على(علیه السلام) را پائین آورده و در مقابل فضیلت نماز جماعت را اثبات کرده.

منابع نقل روایت و متن آن: در مورد روایت فوق در منابع روائى جستجو شد و آنچه به دست آمد یک روایت است که از امام محمد باقر(علیه السلام) نقل شده و در کتب دعائم الاسلام، بحارالانوار و مستدرک الوسائل ذکر گردیده، بحار و مستدرک از دعائم الاسلام نقل مى کند.
پس در واقع تنها منبع این روایت، کتاب دعائم الاسلام است.

بررسى سند روایت:
اما درباره سند این مطلب باید توضیح داد که این روایت از لحاظ سند ضعیف مى باشد و مورد اعتماد نیست، زیرا:
اولا: همانطورى که گفتیم منبع روایت فوق کتاب دعائم الاسلام است و از متفردات این کتاب مى باشد و در کتب معتبره شیعه مثل کتب اربعه ذکر نگردیده معلوم مى شود که صاحبان این کتب که از اجلاء واستوانه هاى شیعه مى باشند آن را مورد اعتماد نمى دانسته اند و ضعیف بوده که ذکرش ننموده اند.
ثانیاً: مرسله([1]) است، و روایت مرسله در حکم روایات ضعیف مى باشد و در صورتى قابل اعتماد است که به وسیله شهرت و یا اماره اى دیگر ضعفش جبران گردد، که روایت فوق هیچگونه جبران کننده و تقویت کننده اى ندارد.

ائمه معصومین و ترک اولى:
اما عدم جواز ترک اولى از ائمه و مخالفتش با عصمت آنان و یا جواز آن و عدم مخالفتش با عصمت آنان مطلبى است که باید روى آن تأمل شود; زیرا محال بودن ترک اولى از ائمه معصومین به طور خصوص ثابت نگردیده و بعضى، از راه دلائل عصمت مى گویند: امام ترک اولى نمى کند. بنابراین آیا این مطلب درست است یا نه؟ اختلافى است، چون از یک طرف با توجه به اینکه علم، منشأ عصمت است و هر چه علم بیشتر باشد یقین بیشتر است و هر چه یقین بیشتر باشد درجه عصمت بالاتر است و یقین ائمه اطهار از یقین پیامبران غیر از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) بیشتر بوده، چنانکه حضرت ابراهیم(علیه السلام) با آن همه مقام و عظمت که دارد و خداى متعال علاوه بر نبوت، مقام امامت را هم به او عطا نموده است به خداى متعال عرض مى کند: «پروردگارا به من نشان بده که چگونه مرده ها را زنده مى کنى؟ به او فرمود: آیا ایمان نیاوردى؟ گفت: آرى ایمان آورده ام ولى براى آرامش یافتن دلم مایلم ببینم»([2])ولى امام على(علیه السلام)مى فرماید: اگر پرده عقب برود بر یقین من چیزى افزوده نمى گردد»([3]) که اگر این را بپذیریم، روایت مذکور علاوه بر ضعف سند مخالف این عقیده نیز مى باشد. و از طرف دیگر بعضى از بزرگان در توجیه استغفارهاى ائمه معصومین در دعاها گفته اند: ائمه معصومین هم مانند پیامبران مرتکب ترک اولى شده اند، به عنوان نمونه به مطلبى از مصباح المنیر در این زمینه توجه فرمائید: «ممکن است کارى از پیامبر و امام صادر شود که از نظر حکم شرعى و قوانین عمومى نه حرام باشد و نه مکروه، لکن امر لایق و متناسب شأن و مقام آنها، نباشد مثلا اگر شخص معصوم، عمل مستحبى را ترک کند گرچه مشغول انجام مستحب پایین تر شده باشد قهراً بعد از توجه به موضوع، کار خود را خلاف ادب و جرم مى شمارد و خود را ظالم به نفس مى بیند، ناراحت مى شود و بسا هست که گریه مى کند، حال مى توان گفت مواردى که معصومین(علیهم السلام)اقرار به گناه یا استغفار و توبه کرده اند از این قبیل بوده است. بنابراین مى توان گفت گناه بر دو قسم است. گناه حقیقى یعنى عمل مخالف اوامر و نواهى خداوندو گناه نسبى و اضافى یعنى عملى که با ملاحظه مقام و شخصیت عمل کننده، غیر مناسب است و آنچه مسلّم است گناه قسم اول، از معصومین، سر نمى زند ولى قسم دوم که به تعبیر اهل فّن ترک اولى نامیده مى شود صدورش از معصوم ممکن است.»([4])
از مطالب فوق نتیجه گیرى مى شود که اولا سند روایت ضعیف است. ثانیاً: باچشم پوشی از ضعف سند و قبول نمودن روایت این روایت  منافاتى با عصمت ائمه معصومین ندارد، چون طبق نظر بعضى از بزرگان شیعه ترک اولى از ائمه معصومین نیز ممکن است.


پی نوشت ها:
[1]- براى مرسله دو تعریف شده، تعریف عام و تعریف خاص، تعریف عام: هر حدیثى که همه راویان یا بعضى از آنها حذف شده باشد و راویش معصوم را درک نکرده باشد، و تعریف خاص: هر حدیثى که یکى از تابعین معصوم، بدون ذکر واسطه و سلسله رواة آنرا به معصوم اسناد دهد (ماماقانى، مقباس الهدایة فى علم الدرایة، مؤسسه ال البیت، چاپ اول، مهر قم، 1411، ج 1، ص 240 و 239).
[2]- بقره: 260.
[3]- بحار (دار احیاء التراث العربى) ج 46، ص 135.
[4]- آیت اللّه میرزا على مشکینى، مصباح المنیر (نشر الهادى، قم، چاپ چهارم، سال 76) ص 28 و 27.






نوشته شده در تاریخ پنج شنبه 94 اردیبهشت 31 توسط منبر مکتوب
مرجع دریافت ابزار و قالب وبلاگ
By Ashoora.ir & Blog Skin